Een spannend boek...

Juni is sinds enkele jaren al, de maand van het spannende boek. Niet echt mijn favoriete genre - al hoeft het niet zo te zijn dat er in een thriller alleen allerlei vreselijke dingen beschreven worden; het kan ook inzicht geven in menselijke processen en gedachten en psychologisch goed in elkaar zitten.
Zoals je op het plaatje kunt lezen is het thema dit jaar: "Het kwaad ligt in jezelf" en als je zo'n boek leest zou de vraag: 'waar ligt jouw grens', misschien te beantwoorden zijn. Het probleem speelt namelijk bij ieder mens, thrillerfan of niet.
Maar zoek je echte antwoorden bij dit thema, zul je een ander boek moeten lezen. Dat neemt je mee in de beschrijving van de geschiedenis van de mens - een spannend avontuur waar we allemaal in participeren.

'Onze' geschiedenis

Dat andere boek is de Bijbel en de eerste twee hoofdstukken zijn prachtig. We zien de schepping voor onze ogen ontstaan en in de hof van Eden zijn de eerste mensen nog 'onschuldig', kennen geen goed of kwaad. Er lijkt geen vuiltje aan de lucht maar achter de schermen is er een samenzwering aan de gang met grote gevolgen... En in het volgende hoofdstuk verandert alles als Eva iemand op haar weg vindt, een slang die tegen haar begint te praten. Misschien heb je ook wel eens nagedacht wat jij gedaan zou hebben als je Eva was geweest en je afgevraagd: Zou ik me ook zo 'makkelijk' als het lijkt, om hebben laten praten door een slang?

Laatst kwam ik iets tegen - een parafrasering van het betreffende tekstgedeelte, dat als het ware een inkijkje geeft in de gedachten van de betreffende hoofdpersonen die samen in gesprek zijn; het laat een psychologisch gevaarlijk spel zien van de slang, waarmee hij groot succes boekt en Eva, zijn gesprekspartner, in zijn betoog meesleept. Als in een echte psychologische thriller.

Graag wil ik dit met jullie delen - lees deze parafrase hier of klik op de speciale pagina over dit gesprek, in de rechterkolom -

Want ik heb er nooit eerder bij stilgestaan maar het is waar: als je dit hoofdstuk en deze verzen plotseling uit de Bijbel zou verwijderen, is het alsof je de 'sleutel' tot de belangrijke levensvragen weggooit. Er is dan geen antwoord meer te vinden op de vraag hoe het gekomen is dat 'het kwaad in onszelf ligt', of anders geformuleerd: 'Als alles in Eden onschuldig en perfect is begonnen, waarom is het leven dan nu zo pijnlijk?' Genesis 3 legt uit waarom. En als er iets vreselijk mis is gegaan, is er dan nog hoop?

Nog steeds dezelfde strategie 
Wat me opviel is dat Satan een beproefde strategie heeft. Hij wil - beginnende bij Eva - dat ieder mens in opstand komt tegen God (precies zoals hij het als belangrijke engel zelf heeft gedaan) En het eerste wat hij ook nu nog, doet, is verwarring stichten in onze gedachten, door Gods woorden te verdraaien. Hierdoor worden Gods gedachten ineens veel minder duidelijk voor ons en raken we van de wijs (zo valt in ónze ogen - die niet anders gewend zijn dan te kijken in goed en kwaad - het eten van een verboden vrucht op zich nog best mee... ) 
En Eva, zij ziet ineens steeds de bepérking die God haar oplegt en er groeit bij haar een gevoel van onrechtvaardigheid. Satan bespeelt haar zo listig dat hij als tweede, zijn leugen kan lanceren: 'Nee, je sterft niet. In feite, Eva is het zo dat als je niet eet van deze boom, je zeker zult sterven.'  En ze eet en ook Adam die bij haar is, eet...  Ze worden verdreven uit de Hof, afgesneden van de Boom van het Leven.

Ieder mens eet sindsdien de verkeerde vrucht en Satan wil dat graag zo houden. Ja, door die eerste zonde zijn we nu in staat tot de meest vreselijke dingen... 'ligt het kwaad in de mens'. En hoever je daarin mee gaat, is maar net wat je kiest. Om bij het onderwerp van het spannende boek te blijven: je grens ligt misschien heel dichtbij maar toch, het is nog steeds de verkeerde vrucht! Maar er is ook hoop!   

Een tweede kans... 
De Here Jezus was gehoorzaam tot de dood er op volgde, Hij moest die (de straf op de zonde) ondergaan - en stond weer op: de uitweg uit het probleem van goed en kwaad, en nooit goed genoeg zijn. Maar ook als gelovigen moeten we alert blijven want Satan zal ons minstens willen beïnvloeden, zoals hij het met Eva deed. We hebben de helm van het heil nodig zodat hij onze gedachten niet kan verwarren en het zwaard van de Geest, het woord van God, om zijn aanvallen af te weren. Laten we hierin Jezus volgen die het Leven is, waaruit de juiste vrucht groeit, de vrucht van de Geest.

Erbarme dich!

De barmhartige Samaritaan - een gelijkenis die Jezus aan de Farizeeën vertelt als ze weer eens doen alsof ze niet goed weten hoe het één en ander in elkaar zit. Het begint met een vraag om Hem 'op de proef te stellen'. Wat moeten ze doen om het eeuwige leven te ontvangen? 'God en je naaste liefhebben met alles wat in je is'. Ja, dat weten ze natuurlijk! ...
En dan stelt één van hen Hem de vraag: 'Wie is mijn naaste?' zodat het lijkt alsof hij gewoon nog niet genoeg ingelicht was over die zaak en daarom dit gebod niet kon 'doen'.
Toch is Jezus hem ter wille, Hij gaat zelfs uitgebreid op het verzoek in. En Hij vertelt hen deze gelijkenis waarbij alles draait om het woord 'naaste', wat letterlijk wil zeggen: 'het dichtst bij'.

Dit verhaal -  als zesde geëindigd bij de tien mooiste Bijbelverhalen - is zo bekend dat een gids het ál te serieus nam en in Jericho ooit aan toeristen de herberg liet zien 'waar de Samartiaan de gewonde man achterliet'. (Al is het tegenwoordig meestal andersom en gelooft men dat veel dingen die in de Bijbel beschreven zijn, alleen maar mooie verhalen zijn.)

Waar draait het eigenlijk om?

Een logische uitleg van het begrip 'naaste' is dat het de gewonde en beroofde man is, die hulp nodig heeft. Als je hem voorbijkomt en ziet liggen mag je niet zomaar doorlopen.
En het is natuurlijk heel wáár: we moeten mensen helpen die in nood verkeren, zij zijn onze naasten. Je hebt zelfs 'verre naasten', mensen in nood héél ver weg, waarvan je niet mag zeggen: die zijn buiten mijn gezichtsveld, ik heb alleen te maken met de mensen in mijn directe - naaste - omgeving.
Maar Jezus stelt aan het eind van dit verhaal een heel andere vraag: 

Wie van deze drie denkt u dat de naaste geweest is van hem die in handen van de rovers gevallen was? (Lucas 10: 36)

De kern is blijkbaar niet: 'Wie is mijn naaste want-dan-weet-ik-eindelijk-wie-ik-kan-helpen..'. maar de focus wordt verlegd naar onszélf: 'Hoe ben ik bezig, bewijs ik barmhartigheid aan anderen, aan wie dan ook die er op mijn weg komt. Wil ik dichtbij anderen, een naaste zijn.'
Barmhartigheid - het is een wat ouderwets woord wat (voor mij) het perfect zegt. De NBV noemt het iets moderner: medelijden tonen. En als ik er nu spontaan over nadenk zou ik het omschrijven als 'een vol hart hebben' voor anderen en noodzakelijkerwijs moet je hart dan ook ruim zijn...


Een diepere toepassing


Er ligt nog een andere diepere betekenis in deze gelijkenis. Jezus vertelt dit verhaal en legt het uit, maar eigenlijk is Hij óók de hoofdpersoon. Zelfs in het Oude Testament staat het al vol van de omschrijving hoe God is: barmhartig en genadig, vol van barmhartigheid voor mensen.
Hij is de niet-geliefde vreemdeling die kwam en zich het lot aantrok van de gewonde man die het slachtoffer was van rovers... 
Ik, jij, wij lagen daar, volkomen hulpeloos en beroofd van alles wat we hadden. - (een net godsdienstig leven leiden heeft ons niet kunnen redden... de priester en de Leviet gingen voorbij ) 
Maar de Here Jezus ging ons niét voorbij en 'toen hij ons zag, werd hij met ontferming bewogen, ging naar ons toe, verbond onze wonden, goot er olie en wijn op; en hij zette ons op zijn eigen rijdier, bracht ons naar een herberg en verzorgde ons...' 
Het is heel wat, wat Lucas ons beschrijft:. Hij raapt ons niet alleen op maar neemt de volledige verantwoordelijkheid, geeft de waard geld voor onze verdere verzorging - de barmhartige vreemdeling belooft zelfs dat hij terug zal komen....
En zo zien we in de waard, de Heilige Geest uitgebeeld: onze helper hier op aarde en alles wat de Geest ons geeft, waarmee Hij ons troost en bijstaat, komt van de Heer Zelf. Totdat Hij, die ons heeft gered, terug zal komen...


Eerst ontvangen en dan uitdelen


De Here Jezus kwam naar de aarde en wij - hebben wij in de gaten dat we 'bijna voor dood langs de weg liggen' en dat we Hém nodig hebben? Dan roepen we als het ware om Zijn barmhartigheid: zoals de (volgens sommigen mooiste) aria 'Erbarme Dich' uit de Mattheus Passion het ook zegt. (En ik neem de vrijheid om die tekst even in verbinding met dit verhaal, op onszelf toe te passen)

Omarm me toch, mijn God, ik laat mijn tranen stromen. Luister, toe,  hoe ik bitter huilen moet, om u roep.

Erbarme dich, Mein Gott Schaue hier, Herz und Auge  weint vor dir  Bitterlich

En juist dát wilde Hij ook: ons barmhartigheid bewijzen omdat Zijn hart vol is van liefde voor ons. Zouden we dan voor anderen niet hetzelfde willen doen?

Wees dan barmhartig, zoals ook uw Vader barmhartig is. (Luc 6:36)

Het uiteindelijke antwoord van de Heer aan de wetgeleerde is ook: Ga heen en doet u evenzo. De wetgeleerde zal zoals de Samaritaan moeten worden... 

Alleen als we hebben erváren dat Zijn hart vol is voor óns, kunnen we deze opdracht van Jezus volbrengen. Ja, door Zijn liefde krijgen wij op onze beurt, volle harten voor de mensen om ons heen. En alleen daardoor zijn we in staat onze naaste lief te hebben en een naaste zijn... voor iedereen die op onze weg komt.

 Linkje van Erbarme dich 

in de Nederlandse vertaling uitgevoerd

Jozef

De afsluiting van het project: 'de tien mooiste Bijbelverhalen van Zwolle' is al haast in zicht maar ik zal mijn eigen tempo toch maar aanhouden. Het is inmiddels wel hoog tijd voor het verhaal wat als zevende is geëindigd.
De hoofdpersoon in deze geschiedenis is al even ter sprake geweest bij het vorige verhaal. Ook hij wordt gebruikt om zijn familie te redden - als de mannelijke tegenhanger van Esther zou je kunnen zeggen.

---------------------------

Iets wat direct opvalt bij Jozef, dat hij het lievelingetje van zijn vader was. Hij was natuurlijk de langverwachte zoon van Rachel, de lievelingsvrouw van Jakob. En deze had hem lief boven al zijn zonen.
Hij was waarschijnlijk ook braaf en gehoorzaam - heel anders dan zijn onbehouwen broers en krijgt zelfs een veelkleurige rok van vader Jakob. ... En dat lijkt toch verdacht veel op voortrekken en waarderen we eigenlijk niet zo positief. Jozef ´ligt´ dan ook niet zo goed bij zijn broers. Zeker als hij ook nog zijn dromen vertelt - ik heb me wel eens afgevraagd waarom hij dat eigenlijk deed; hij had die dromen ook voor zichzelf kunnen houden.....

Anders kijken...

Het is net als bij de geschiedenis van Vasti die niet naar de koning wilde... als we er met andere ogen naar kijken, zie je ineens iets anders. En zien we hier in het 'lievelingetje' Jozef, een erg mooi beeld van de Here Jezus als geliefde Zoon van de Vader, waar Hij al zijn welbehagen in kon vinden... De Here Jezus was in Zijn leven ook recht door zee... een aan zijn ouders gehoorzaam kind - Hij was hen onderdanig staat er bij de geschiedenis toen Hij 12 jaar was, en wat nog meer was: Hij was altijd Zijn hemelse Vader gehoorzaam. Een stukje lijden - wat niet gezien wordt door de mensen maar wel door God!

En dan vraagt vader Jakob of Jozef zijn broers wil zoeken, zij zijn de schapen aan het weiden in Dotan. En Jozef gaat op weg maar als hij aankomt wordt hij direct weggehoond: "Daar komt die meesterdromer aan. Wat denkt hij wel, dat we voor hem zullen buigen??"
Ze gooien hem in de put, dan zijn ze van hem af, en hij wordt verkocht naar Egypte ... Vader Jakob denkt dat Jozef dood is, verscheurd door wilde dieren...

Ik heb er eigenlijk nooit zo bij stilgestaan want het is allemaal zo bekend en we nemen het vaak als een gegeven - maar in Jakobs verdriet om Jozef, kunnen we zien wat God de Vader heeft gevoeld. Toen Jezus moest sterven was het toch Zijn Zoon die daar hing! 

Zo is de Here Jezus verraden en gedood en uit het gezichtsveld van het volk Israël verdwenen; dat Hij ooit nog echt koning zal worden, hebben ze geen idee van! Ja, Jozefs geschiedenis, maar ook de diepere betekenis erachter, handelt in eerste instantie over het behoud van Israël, in de kiem netzo 'Joods' als het verhaal van Esther...
Maar dat niet alleen!

*********************

In het verborgene

Als het ware tussen de regels door, is in dit verhaal van Jozef iets te zien van Gods plannen en lessen voor ons gelovigen vandaag de dag... Jozef in Egypte maakt namelijk nogal wat mee, ineens slaaf, vals beschuldigd en daardoor in de gevangenis... vergeten door de schenker die na zijn vrijlating pas weer aan hem denkt als Farao een droom krijgt die niemand kan uitleggen. 

Wat een geduld heeft hij moeten leren - en in mijn ogen wás hij al echt zo'n gelovige die God graag ziet: niet iemand die al mopperend alles verdraagt wat hem overkomt.

Maar God vergeet nooit iemand! en als de omstandigheden zover zijn dat God Jozef verder kan gebruiken voor de taak die klaar ligt, komt hij uit de gevangenis réchtstreeks in de juiste positie om de Farao zijn droom uit te leggen. Want achter de schermen is het de Heer Zelf die aan het werk is.

Dat is iets waar ik van kan leren: dat we soms moeten wachten op antwoord, op actie... omdat het nog niet zover is, dat er wat gebeuren kan op gebeden die we - misschien al wel jaren - naar God opzenden.

Het resultaat van Jozefs geduld en trouw aan God, is dat de weg openligt en hij onderkoning wordt van Egypte. En wat een bijzondere positie dat is, zien we aan de uitspraak van de toenmalige farao:

Ik ben Farao, maar zonder u zal niemand in het gehele land Egypte zijn hand of zijn voet opheffen. En Farao noemde Jozef Safenat-Paneach. (Dit betekent: redder der wereld)
Zo is Jozef verhoogd, van slaaf tot wat er staat aan het eind van dat gedeelte: En Jozef ging uit, (als heer) over het land Egypte. 

Hij voert nu Gods reddingsplan uit en niet alleen Egypte, maar de hele toenmalige wereld wordt gered van de hongerdood. Ook trouwt hij de heidense vrouw Asnat.

Ook Jezus is van 'slaaf' nu Heer - en de hele wereld kan Zijn redding aannemen. Hij brengt in deze tijd, nadat Zijn volk hem afwees (dit is de erfgenaam, laten we Hem doden!) een ander volk bijeen, wat Zijn naam draagt en Zijn vrouw mag worden.

**********************

Redding - ook van zijn eigen vlees en bloed

Dan komen de broers van Jozef weer in beeld. Door de hongersnood gedreven, komen ook zij naar Egypte toe om koren te kopen.
Wat zijn dat bijzondere hoofdstukken als je ziet dat de broers bij die onbekende onderkoning komen - die hen streng behandelt en beschuldigt van spionage... Maar ondertussen kan Jozef verstaan wat ze onderling bespreken; hij herkent hen en verbergt zijn emoties, speelt als het ware een dubbelrol en de broers hebben nog niets in de gaten. En dan is Jozef zo benieuwd hoe het in hun hart is. Zijn ze nog dezelfde harde kerels van vroeger? En hij test hen uit, door ze te vragen terug te komen met hun jongste broer Benjamin. Maar de broers zijn veranderd en ze springen nu zelfs openlijk voor elkaar in de bres!

En uiteindelijk maakt Jozef zich bekend! Hij kan het niet langer voor zich houden - stuurt iedereen weg en valt zijn broers om de hals. En de broers zijn bang! Jozef, onderkoning? Wat zal hij met hen doen, zij hebben hem immers verkocht...

De toekomstige bekendmaking

Je ziet hier een tafereel wat heen wijst naar een gebeurtenis die nog plaats zal vinden. Het is de grote ontknoping: de Here Jezus die Zich bekend maakt aan Zijn broeders, het volk Israël. Eindelijk weer verenigd met Zijn eigen vlees en bloed - waar Hij al die tijd vanaf hun afwijzing op heeft gewacht.
Zij zullen Hem herkennen als degene die zij hebben doorstoken. En de schrik zal hen om het hart slaan, zij bedrijven rouw staat er in Zacharia.
Wat een bijzonder ontroerend moment zullen we in de toekomst nog mee gaan maken!

-------------------------------

Laatst las ik een blogje over Jozef, waar de schrijver God niet anders kan zien dan iemand die voor z'n plezier een hongersnood naar de wereld stuurt en Jozef een moeilijke weg laat gaan, ook alleen omdat Hij daar plezier in zou hebben - En Jozef zelf? Die is voor hem een wraaknemende broer die daar een sinister genoegen in schept..
Maar Jozef is met een bijzonder doel' 'vooruit gestuurd' naar Egypte, heenwijzend naar de Grote Redder van de wereld. Als we dat onderkennen, worden onbegrijpelijke gebeurtenissen in een ander licht gesteld.

Ik wens jullie toe, ogen, die de diepere betekenis zien in dit verhaal. Dat we hierdoor net als Jozef, in ons leven geduldig leren wachten op de Heer en Zijn leiding mogen zien door moeilijkheden heen. Maar vooral dat jullie door Jozefs geschiedenis, de Here Jezus beter leren kennen en gaan liefhebben om wie Hij is...