Middeltje tegen drift: zachtmoedigheid

Als ik aan het onderwerp van de derde zaligspreking denk, komt deze titel in mijn gedachten. Bekend van een verhaaltje van het beroemde peuter-duo Jip en Janneke waarin Jip zich uitermate verbaast als Janneke geen driftbui krijgt, nadat er iets gebeurd is waar ze anders héél boos van wordt. Het lijkt even goed te gaan maar nee, toch niet. Haar remedie: stilstaan en tot tien tellen, helpt precies tien tellen. Daarna gaat het alsnog mis.

Iedereen zal een probleem als dit in meer of mindere mate herkennen, ik wel in ieder geval. Bepaalde zaken die je triggeren, of mensen die je boos kunnen maken. Het kan een hele strijd zijn, waar je moe van kan worden; je wilt ervan af maar het lukt je niet echt. Misschien dat deze zaligspreking je dan op weg helpt.

Zalig de zachtmoedigen

Deze omschrijving kennen we allemaal goed van een uitspraak van de Here Jezus zelf. Een, om het zo te zeggen ‘wereldberoemde’ tekst, gaat over Zijn zachtmoedigheid:

Kom tot Mij, allen, die vermoeid en belast bent en Ik zal u rust geven; neem mijn juk op u en leer van Mij, want Ik ben zachtmoedig en nederig van hart, en u zult rust vinden voor uw zielen; want mijn juk is zacht en mijn last is licht.  Mattheüs 11: 28-30

Zachtmoedigheid wordt hier gekoppeld aan nederigheid. Wij mogen dit juk van de Heer op ons nemen, het juk dat geen pijn doet en waar we niet onder zullen bezwijken. Het is zelfs zo dat we innerlijke rust ontvangen en je eigen last van je af valt! Die zachtmoedigen zullen de aarde beërven - de aarde waarover Jezus koning zal worden. 

In de profetie over de intocht kom je dezelfde term tegen: Zegt tegen de dochter van Sion: Zie, uw Koning komt tot u, zachtmoedig en rijdend op een ezel, en op een veulen, het jong van een lastdier - aangehaald in Mattheus 21.

Hij was die koning, maar door Zijn volk niet herkend want Hij kwam niet met pracht en praal zoals ze zich het voorstelden. Het ging precies volgens de profetie: rijdend op een ezelsveulen binnengehaald in Jeruzalem, en niet met machtsvertoon en zelfverheffing. Jezus wil ons allemaal zachtmoedigheid leren en in de Bijbel zijn er een paar mensen te vinden bij wie je dit heel mooi kunt zien.

Kennen jullie Mozes nog?

Hij groeide op aan het hof van de Farao en sloeg in drift een Egyptenaar dood. Toen iemand hem van die daad dacht te herkennen, vluchtte hij naar Midjan. Van prins aan het hof, die gewend was dat hij het voor het zeggen had, werd hij een schaapherder die veertig jaar zijn schaapskudde leidde, ver weg van de Farao die hem naar het leven stond. Veertig jaar zachtmoedigheid leren met het hoeden van schapen, waarbij mij nu opvalt hoe bijzonder Gods timing ook deze keer is. Deze eigenschap was namelijk broodnodig voor Mozes om het hele volk Israël, ook veertig jaar lang, te leiden door de woestijn. En als God hem vanuit de brandende braamstruik roept voor zijn nieuwe taak, zegt Mozes: maar ik kan niet spreken! Daar heeft God al een oplossing voor, Aäron is al onderweg en hij zal het woord voeren. Wat is dat ook een les in nederigheid die God hem leert als hij zijn opdracht uitvoert en naar de Farao gaat.

Na al die lessen wordt in Numeri 12 van de 'driftkikker' Mozes gezegd dat hij ‘zeer zachtmoedig was, meer dan enig mens op de aardbodem’. Hij vroeg zelfs aan God om hem uit Zijn boek weg te doen, in plaats van het volk - daarin was hij een bijzonder type van de Here Jezus. Wat een zachtmoedigheid en nederigheid! God sprak met hem van aangezicht tot aangezicht. Zou dat het geheim zijn?

En nu Paulus! Nog een belangrijk persoon, nu uit het Nieuwe Testament. Hij omschrijft in 2 Korinthe 10: 1 de Heer met het woord zachtmoedigheid: Ik Paulus, doe een beroep op u bij de zachtmoedigheid en de vriendelijkheid van Christus, ik, die in persoonlijk verkeer schuchter ben, maar op een afstand een groot woord heb tegen u; 

Er zijn nog meer parallellen met Mozes dan alleen ‘zachtmoedigheid’. Ook Paulus was een moordenaar, hij heeft de gemeente vervolgd en dacht zo God een dienst te bewijzen. Maar Jezus zette hem stil en riep hem op de weg naar Damascus. En Saulus werd Paulus. Hij ging net als Mozes de woestijn in en heeft daar speciale openbaringen gehad en daar drie jaren met Jezus gesproken. Ook wenste hij verbannen te zijn van Christus ter wille van zijn broeders naar het vlees. Wat een ommekeer, van een 'dreiging en moord blazende' vervolger tot nederige volgeling ‘niet waard een apostel te heten’, zoals hij zelf zei.

In zijn brieven is hij zelfs voor Petrus soms moeilijk te begrijpen, maar Paulus is ook een mens als jij en ik. Voor mij is het nog steeds heel bemoedigend dat hij geen welbespraakte redenaar was en schuchter in het persoonlijke verkeer, zoals de aangehaalde tekst zegt. Ergens anders zegt hij: ik kwam ‘niet met schittering van woorden’ maar ‘in zwakheid met vrees en beven’. En hij doet hier een beroep op de zachtmoedigheid en vriendelijkheid van Christus. Die had hij nodig evenals de lezers van zijn brief. 

Zachtmoedigheid betekent niet dat je een watje bent. Jezus was zachtmoedig en nederig van hart, maar Hij had wel een duidelijke boodschap. Zo ook Mozes, die vanachter de schapen naar de Farao werd gestuurd met de opdracht: Laat Mijn volk gaan. En ook Paulus wond er in zijn brieven geen doekjes om als er beslissingen genomen moesten worden, sterk in de geest en kracht van God waardoor zijn boodschap aankwam. En toch: zij waren zachtmoedig, nederig, vriendelijk.

Wat zou het fijn zijn als dit eigenschappen zijn waarmee anderen ook jou en mij omschrijven, eigenschappen van Jezus zelf die laten zien dat wij rust hebben gevonden voor onze ziel.

Als het zover is dat de zachtmoedigen de aarde beërven, is ook voor de aarde de rust aangebroken. Dan is het de grote sabbat waarin de schepping bevrijd is, zoals wij nu al vrij zijn. Het hemelse koninkrijk zal voor iedereen zichtbaar, gesticht worden met  Jezus als Koning over de aarde.

Ik kan niet wachten! En jij?

“omdat ook de schepping zelf van de dienstbaarheid aan de vergankelijkheid zal bevrijd worden

tot de vrijheid van de heerlijkheid van de kinderen Gods.”

Romeinen 8: 21

De omgekeerde wereld

“als mensen die niets hebben en toch alles bezitten

als bedroefden, maar toch steeds blij;

als armen, die toch velen rijk maken”

2 Korinthe 6: 10

De zaligsprekingen werden door de Here Jezus uitgesproken op de berg en Zijn toehoorders waren Zijn discipelen. Wat mij opvalt is dat alles wat hier genoemd wordt ook en ten eerste op Jezus zelf betrekking heeft. En Zijn wens is dat wij op Hem gaan lijken. Vandaar dat er mooie en heel wijze lessen verborgen liggen in dat waarin Jezus een mens ‘zalig’, oftewel gelukkig noemt.

Zalig de armen van geest

Als ik deze eerste zin op me in laat werken, is het heel duidelijk dat dit niet geldt in deze wereld. En ja, dat klopt helemaal want het gaat bij de zaligsprekingen (ook wel de Bergrede genoemd) namelijk over wat belangrijk is in dat ándere Koninkrijk, het Koninkrijk van de hemel. Omdat Zijn eigen volk de Koning niet herkende en aanvaardde, moest Jezus sterven. Maar zo bracht Hij dat Koninkrijk voor ons dichtbij, op een onzichtbare, niet-aardse manier. In deze weken vóór Pasen mogen we hier samen over nadenken. In Zijn koninkrijk gaat het er namelijk ook heel anders aan toe dan in de koninkrijken van deze wereld.

Uiteraard, een goede koning of machthebber in deze wereld wil ook oog hebben voor de zwakken in de samenleving maar 'daar win je de oorlog niet mee'. Die uitdrukking laat zien dat als er oorlog en strijd gevoerd moet worden - ter verdediging van je grondgebied bijvoorbeeld, je in je leger geen zwakke mensen kunt gebruiken. De armen van geest zijn niet capabel om die strijd te voeren. In de wereld moet je sterk zijn om mee te kunnen doen. En graag ook nog een hoog IQ, dan kun je strategieën uitdenken die nodig zijn voor de strijd (om even bij dat voorbeeld te blijven).

Ik zag zoiets laatst in een programma op tv waarin gewone mensen een training ondergaan zoals commando's die krijgen. Heel erg zwaar en zelfs als je denkt: nou, ik ben heel sportief, ben personal trainer, heb een goede conditie en uithoudingsvermogen, dan zegt het nog niet dat je de eindstreep haalt. Je moet ook mentaal héél erg goed zijn om in die competitie te kunnen overleven. Het is een soort survival of the fittest. Arm van geest? Dan kom je hier niet aan te pas.

Maar bij God werkt alles anders, gelukkig: in het koninkrijk van de hemel is het de omgekeerde wereld. Daar worden de armen van geest 'zalig' genoemd. Dat wil zeggen dat ze het juiste deel hebben ontvangen, ze worden als geluksvogels bekeken. Zij staan aan de goede kant van de streep als God naar hen kijkt. Dat is wel héél anders dan hoe zij in deze wereld worden beoordeeld.

Jezus werd arm voor ons. Hij legde Zijn heerlijkheid af. Maar wie zijn die 'armen van geest'? Zelf denk ik eerst aan de mensen die geen hoog IQ hebben en het in deze wereld niet kunnen 'maken'. Ze zijn verstandelijk beperkt of gehandicapt, kunnen niet mee met de stroom. De maatschappij heeft tegenwoordig wel een plek voor hen, maar ze zullen nooit onderwijzer kunnen worden, of directeur van een bedrijf. Voor hen geen carrière. Hun hele leven zullen ze het 'arm van geest' met zich mee dragen. Wij zien hen als ‘beperkt’ en niet voldoen aan de norm. Het is al een standaardprocedure om ieder nieuw leven vóór de geboorte al, te screenen op ‘de norm'. Mocht er iets aan de hand zijn, kun je ingrijpen. Je kunt het kind maar ook de ouders zo’n leven besparen en je bespaart ook nog op de kosten …

Maar dat is als we hen bekijken met de bril van deze wereld. En gelukkig kijkt God héél anders! Hij ziet hen als waardevolle schepselen. Zij hebben niet de last die mensen met een normale intellect wel vaak hebben: alles willen uitpluizen en begrijpen voordat je Jezus kunt ontvangen. Je verstand kan je namelijk danig in de weg zitten om God te leren kennen. In de wereld heb je het gemaakt als je een goede positie hebt bereikt. Maar bij God sta je met lege handen, als je IQ je belemmert om Hem te leren kennen. Gods woord aanvaarden ‘als een kind' is ook een stuk moeilijker.

Hier kom ik bij een andere betekenis van 'arm van geest' zijn. En dat is de geestelijke betekenis, dat je als gelovige weet, dat jijzelf niets te brengen hebt waar God wat aan heeft. Alles wat we God kunnen aanbieden, komt van Hém. Het is Zijn Heilige Geest die in ons woont. En wat is er mooier dan in het besef te leven, dat als ik 'arm van geest' ben, Gods Geest de ruimte heeft om door mij heen te werken?.

Het betekent niet dat je niets waard bent en helemaal moet ‘verdwijnen’, God vond jou en mij waardevol genoeg om voor te sterven. Kijk op die andere manier, met Gods ogen ook naar jezelf!

Arm van geest betekent in de praktijk: meer ruimte voor Gods Geest. En ook dat is heel anders dan in de wereld. Daar moet je jezelf ontplooien en iemand worden. Dat kan zelfs op geestelijk vlak, je kunt van alles voor God doen, misschien heb je taken in een gemeente of een huisgroep en ben je heel actief in Gods koninkrijk. Maar ben je vol van jezelf, met alles wat je voor Hem wilt doen? Of ben je vol van God?

Zalig zij die treuren

Hoe meer ik ga beseffen dat alles genade is, en alles wat ik ontvang van God komt, hoe meer ik ook zie wie ikzelf ben, voor mij was al dat lijden nodig wat Jezus heeft ondergaan. De wereld om mij heen is ook zo ver van God vandaan, zonder besef dat Hij voor de mensen kwam en er voor hen ook wil zijn.

Word jij daar ook wel eens verdrietig van? Dan zegt God in dit stukje als tweede: Zalig zij die treuren, want zij zullen getroost worden. Treuren om hoe het is in de wereld … omdat je weet hoe God het ooit had bedoeld. Treuren om zoveel mensen die God niet nodig denken te hebben. Om alle mensen die lijden. Jezus zelf voelde dat ook zo toen Hij op aarde was, en werd innerlijk met ontferming bewogen over hen, omdat zij vermoeid en verstrooid waren, zoals schapen die geen herder hebben.

Maar wat kan ons dan troosten? Dat God belooft dat er een Rijk zal komen waarin het wél zal zijn zoals Hij de aarde en de wereld bedacht heeft. Er zijn zoveel mensen op aarde die treuren en veel verdriet hebben. Voor al die mensen hoop ik dat het heel snel zover is dat Gods rijk hier op aarde aanbreekt. 

En tot die tijd: kijk om naar de mensen in je omgeving, geef troost waar het nodig is. Put daarbij uit je eigen leven en de momenten waarop God jou heeft getroost. Vanuit die eigen ervaring is het wellicht iets minder moeilijk om naast die ander te gaan staan en te vertellen Wie de grote Trooster is, dat Jezus hun Redder wil zijn én dat God een toekomst heeft voor deze aarde:

Zijn Koninkrijk dat komt!