Jona

Als ik aan Jona denk is het eerste wat me te binnen schiet dat dit één van de eerste geschiedenissen is die het loodje legt als mensen (gaan) twijfelen aan de historische betrouwbaarheid van de bijbel. En dat is ook wat ik lees op Wikipedia
Natuurlijk, het is een wonderlijk verhaal en er gebeuren dingen die toch alleen maar in verhalen mogelijk zijn. Wanneer eet een vis namelijk een mens op die dan ook nog drie dagen in de buik overleeft en dan weer levend aan land wordt gespuugd? Net een sprookje maar natuurlijk met een mooie boodschap.
Maar toch: Jezus Zelf haalt Jona aan in het Nieuwe Testament... en zijn drie dagen in de buik van de vis zijn een heen wijzing naar Hemzelf: drie dagen en nachten zal Hij in het hart van de aarde zijn...
En ook de mannen van Ninevé de grote stad - in dit gedeelte in één adem genoemd met Salomo en de koningin van Sheba - zij bekeerden zich op Jona's prediking... Als een aansporing om je te bekeren als toehoorder van Hem, die méér is dan Jona.

De geschiedenis

Jona is eigenlijk een heel realistisch boek omdat we toch allemaal wel herkennen dat we niet direct ja-knikken als God ons een opdracht geeft. En het eerste wat Jona doet is wegvluchten want naar Ninevé gaan zag hij helemaal niet zitten. En daar bij Jaffa ligt zomaar een schip klaar. Zo kunnen wij onszelf ook wel eens voor de gek houden als we iets niet willen; een andere weg lijkt open: 'het schip ligt klaar' en je kunt zo mee aan boord. Maar als je weet van God weg te vluchten, zal het niet goed uitpakken al lijkt het nog zo voor de hand te liggen.
En inderdaad komt er een storm, de halve lading is al overboord gegooid maar het heeft niets geholpen. Wat me opvalt is dat de bemanning van het schip door Jona's ongehoorzaamheid in moeilijkheden worden gebracht, ongelovigen ondervinden de gevolgen van een gelovige die niet wil doen wat God van hem vraagt. Dat is een slechte zaak zouden we zeggen. En het lot viel op Jona... En ineens heeft hij de kans om te vertellen wat er aan de hand is en hij doet het! Het is nooit te laat om te getuigen van je geloof - al moest Jona erbij vertellen dat hij niet wilde luisteren en dat zij door zijn gedrag nu in de problemen zaten. En hij neemt de consequenties: Gooi mij maar overboord. En de storm gaat liggen, hé dat hebben de andere opvarenden toch op moeten merken. Ja, dat klopt, ze gaan zelfs de Heer aanroepen, wat een mooi gevolg van een ongehoorzame actie.....

En dan stuurt de Heer een grote vis. Die moet gewoon luisteren, heeft niets in te brengen (zoals Jona wél de mogelijkheid nam een andere kant op te gaan.) En Jona wordt opgeslokt, zit drie dagen en nachten in de buik van die vis, wordt daarna aan land gespuwd. Hij heeft wel wat te denken gehad die drie dagen - en waar hij toe kwam lees je in Jona 2. Een mooi gedeelte wat je eigenlijk niet zo kent als je Jona alleen kent van de bijbelse geschiedenis op school.
En God sprak tot de vis... Hij maakt persoonlijk een einde aan de beproeving, het donkere dal van de dood... waar Jona dacht dat de levensadem hem zou verlaten maar God hem redt. Hierin is Jona een type van de Here Jezus, dat kan dus ook als die persoon het er verder in zijn leven niet zo geloofwaardig afbrengt.

Dan wil hij wel naar Ninevé - die drie dagen donkerheid, het afgesneden zijn van de gewone wereld, heeft dan toch resultaat. En daar ben je niet zomaar, het is een hele reis. En daar aangekomen is Ninevé nogal aan de maat, je hebt alleen al drie dagen nodig om er doorheen te lopen....

Dit is Jona's nieuwe begin en het lijkt nu allemaal goed te komen. Dat komt het ook wel met Ninevé maar Jona is nog aardig zelfzuchtig. Eigenlijk wil hij graag dat de stad wordt omgekeerd - een echte actie vanuit de hemel, zoals bij Sodom en Gomorra - alleen: de mensen bekeren zich. Dat valt hem tegen... al zijn werk voor niks! Jona is hier eigenlijk meer als een soort wraaknemende God, juist zoals ongelovigen Hem vaak zien. Maar deze geschiedenis laat zien dat God liefde is - al is er bekering nodig om het oordeel te ontlopen.
God gaat nu niet preken maar doet iets anders: de wonderboom die in één nacht opschiet, en daarna verdort - want Hij beschikte deze keer een klein diertje: een worm. Wat vervelend want Jona kon er net zo mooi in de schaduw zitten om in alle rust te kijken hoe Ninevé verwoest zou worden... Maar nee, het feest gaat niet door, de stad blijft gespaard. De boom verdort... en Jona moppert daar flink op.

Lessen

Het is hier niet duidelijk of Jona nu Gods les oppakt. Hij zegt wel dat hij wist dat God groot is van goedertierenheid en trouw, maar alleen als smoes om aan te geven dat hij eigenlijk niet die grote reis had hoeven ondernemen. Maar als God zonder meer de stad had gespaard, had Hij de zonde als het ware goedgekeurd.. het laten bestaan... maar daarvoor was het nog niet de tijd in het OT, zoals Hij nu in deze genadetijd de zonde laat bestaan - al bewijst Hij na bekering op de prediking van Jona de hele stad genade. 

In het laatste vers wordt Jona als het ware de mond gesnoerd. God legt daar het accent op een aspect waar mensen vaak moeite mee hebben: dat er zoveel onschuldige kinderen zijn die aan allerlei ellende blootstaan en zelfs sterven. Kleine kinderen en veel vee worden expliciet genoemd als reden om de stad te willen sparen. Honderdtwintigduizend mensen, die het onderscheid niet kennen tussen hun rechterhand en hun linkerhand lijkt me een omschrijving voor die mensen die nog niet het verstand hebben om verschil tussen rechter en linkerhand te weten: jonge kinderen nog zonder eigen verantwoordelijkheid maar ook mensen zonder (bepaald) verstandelijke vermogen. God ziet hen en kent hen. Ook al die kinderen in Afrika die de hongerdood sterven, alle onschuldige babies die zelfs vóór de geboorte al worden gedood. O.a. op grond van deze tekst geloof ik dat zij nog geen verantwoording van daden af kunnen leggen en dat ook niet hoeven. Hun zonden zijn in 'onwetendheid gepleegd' en ook daar had je een offer voor in Israël: het zondoffer. Dat zondoffer is een aspect van Jezus' offer aan het kruis, ook met terugwerkende kracht genoeg voor al die onschuldige mensjes die jong sterven... dat zij gered zijn.

In dit bijbelverhaal zie je duidelijk dat God het volledige overzicht heeft. Opvallend en ook wel herkenbaar vind ik dat Hij bijna nog het 'drukst' is (menselijk gezegd), met eigenwijze gelovigen die hun eigen weg gaan, weer teruggebracht moeten worden en vervolgens nog hun eigen oordeel klaarhebben over wat er moet gebeuren.
En toch wordt door de prediking van zo'n profeet een hele stad gered. Onvoorstelbaar!